Cai nghiện ma túy cho trẻ em: Cần cách làm riêng, phù hợp

Được học tập và lớn lên trong sự quan tâm của gia đình là cách tốt nhất để trẻ em tránh xa ma túy

Hơn 8% người nghiện là trẻ em

Theo số liệu báo cáo, khoảng 8% trong số người nghiện có hồ sơ quản lý sử dụng ma túy lần đầu dưới 18 tuổi. Trong bối cảnh các loại ma túy tổng hợp dạng Amphetamine (ATS) xuất hiện ngày càng nhiều cùng với sự lôi kéo của kẻ xấu, nhiều em 13 - 14 tuổi đã nghiện ma túy.

Hai năm trở lại đây, không ít vụ án ma túy được bóc gỡ có trẻ em tham gia, nhiều vụ đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp bị phát hiện là trẻ em dưới 18 tuổi. Do lệ thuộc vào ma túy, các em bỏ bê chuyện học hành, bỏ nhà đi lang thang, tụ tập lập nhóm sống giang hồ… Sau một thời gian nghiện ngập, nhiều em đã tham gia trộm cắp, lừa đảo để kiếm tiền thỏa mãn cơn nghiện. Trẻ em bị ngáo đá, phê thuốc quay sang giết người thân, đe dọa hàng xóm, đốt nhà… là những câu chuyện đau lòng, nhưng lại đang diễn ra ở khá nhiều nơi trên cả nước.

Với các đối tượng trẻ em nghiện ma túy này, nếu không được cai nghiện sớm thì liều lượng ma túy sử dụng hàng ngày của mỗi em sẽ tăng lên. Sự lệ thuộc thể chất và tâm lý vào ma túy của các em sẽ ngày càng nặng nề. Đặc biệt, tính chất bệnh lý tâm thần của các em nghiện ma túy lâu ngày sẽ càng trầm trọng, khiến cho việc cai nghiên phục hồi hết sức khó khăn.

Thực tế, ở các khoa điều trị tâm thần cho người nghiện ma túy tổng hợp đang cho thấy, để các em quên được ma túy đã vô cùng khó khăn, đưa các em trở về như những đứa trẻ bình thường lại là chuyện không hề đơn giản.

Đưa các em trởvề con đường sáng

Trước năm 2014, người nghiện chưa thành niên (từ 12 đến dưới 18 tuổi) thuộc diện cai nghiện bắt buộc nhưng không phải là biện pháp xử lý hành chính. Ở các tỉnh, thành phố, cơ sở cai nghiện bố trí khu vực riêng dành cho các em và thực hiện chương trình cai nghiện riêng phù hợp với đặc thù lứa tuổi.

Sau 2014, Luật Xử lý vi phạm hành chính không quy định cai nghiện “bắt buộc” cho lứa tuổi này nữa. Từ đây, cai nghiện cho các em chủ yếu là cai nghiện tự nguyện với các hình thức: Cai tại gia đình, cai tự nguyện trong các cơ sở cai nghiện của Nhà nước, cai tự nguyện tại các cơ sở tư nhân…, một số ít cai tại các trường giáo dưỡng khi các em là đối tượng vào các trường này.

Tuy nhiên, nếu căn cứ theo văn bản pháp luật hiện hành về quyền công dân, quyền trẻ em thì sẽ có một lớp trẻ không tiếp cận được các dịch vụ cai nghiện cần thiết đối với các em. Thậm chí, nhiều gia đình không thể tiếp tục đưa con em đi cai nghiện do điều kiện kinh tế và do các em không chịu viết đơn xin đi cai nghiện tự nguyện. Trẻ em nghiện ma túy sống tự do ngoài xã hội sẽ ngày càng nghiện nặng hơn và trở thành các đối tượng bóc lột, hành hạ, tra tấn tinh thần người thân ngày này qua ngày khác. Các em không chỉ làm hỏng chính các em, mà còn lôi kéo nhiều bạn bè vào vòng xoáy nghiện ngập; gây ra nhiều hậu quả bất an cho xã hội.

Trước những bất cập này, đã có nhiều đề xuất với Chính phủ và cơ quan chức năng xem xét có cách tiếp cận mới như một giải pháp xử lý tình huống cấp thiết để cai nghiện cho trẻ em mà vẫn đảm bảo tính pháp lý.

Cụ thể như, về biện pháp thực hiện: Áp dụng theo Điều 52 Luật Trẻ em, khi kế hoạch hỗ trợ tại cộng đồng cho trẻ em nghiện ma túy không thực hiện được, trẻ em từ chối cai nghiện tự nguyện; khi ấy, nếu có yêu cầu của gia đình, Chủ tịch UBND cấp xã, cơ quan lao động thương binh và xã hội cấp huyện đề nghị Tòa án cấp huyện ra quyết định cách ly cha mẹ, áp dụng biện pháp chăm sóc thay thế bằng cách đưa trẻ em vào Cơ sở cai nghiện trong thời gian nhất định. Cơ sở cai nghiện bố trí khu vực riêng và tổ chức cai nghiện phục hồi cho trẻ em, thực hiện các chế độ theo quy định. Việc tòa án quyết định thời gian cách ly, chăm sóc như trên là đảm bảo quyền trẻ em theo quy định.

Nếu thực hiện được cách tiếp cận này sẽ có hàng nghìn trẻ em được cai nghiện phục hồi, ngăn chặn được nhiều vấn đề mang tính tiêu cực về sức khỏe, nhân cách của các em, góp phần hạn chế lây lan nghiện ma túy trong giới trẻ.