Cần tạo cơ chế để thu hút vốn từ tư nhân đầu tư vào ngành cấp thoát nước

Theo thống kê của Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam, toàn ngành hiện có 111 công ty đang hoạt động. Tính đến hết tháng 6/2017, tổng công suất thiết kế của ngành cấp nước cả nước là 8,5 triệu m^₃/ngày đêm. Hiện tại cư dân đô thị được sử dụng nước từ nguồn nước máy mới được 84% và Việt Nam đã đặt mục tiêu đến 2025, từ 95-100% dân đô thị được cấp nước sạch, đây sẽ là cơ hội cho các nhà đầu tư tư nhân tham gia.

Ông Cao Lại Quang- Chủ tịch Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam- cho biết, nhu cầu sử dụng nước sạch ngày càng cao, bên cạnh nước phục vụ sinh hoạt, ngành nước còn phải cung ứng cho các hoạt động sản xuất. Để đáp ứng cho sự phát triển đô thị, dự kiến của ngành cấp nước đến năm 2020 cần đến 120 lít/người/ngày đêm, nỗ lực giảm thất thoát lượng nước sạch xuống còn 18%. Trong khi đó, dù được cải thiện nhiều nhưng tỷ lệ thất thoát nước sạch vẫn đang ở mức 23%.

Đối với nước thải, hiện có 41 nhà máy xử lý nước thải đã đi vào hoạt động, với công suất 950.000 m^₃/ngày đêm. Tương lai có thêm 28 nhà máy mới có tổng công suất ước đạt 1,37 triệu m^₃/ngày đêm. Song, các nhà máy mới đang trong quá trình thiết kế. Do đó, bài toán xử lý nước thải vẫn là câu hỏi lớn của ngành cấp thoát nước bởi số vốn đầu tư cao và khó thu hút được doanh nghiệp tham gia.

Phân tích cụ thể, ông Quang cho hay, trong giai đoạn từ 2017-2020, ngành nước cần đến 110.000 tỷ đồng (tương đương 4,9 tỷ USD) để đầu tư hệ thống thu gom và xử lý nước thải. Bên cạnh đó, con số kinh phí để ngành trang trải cho nguồn nhân lực, quản lý tài sản, nâng cao năng lực vận hành, truyền thông cộng đồng là 12.000 tỷ đồng. Như vậy, mỗi năm, ngành cấp thoát nước cần đến 30.500 tỷ đồng để có thể triển khai cải thiện hoạt động cấp và xử lý nước trong 3 năm tới.

Tuy nhiên, tính chất của ngành cấp thoát nước là đa phần công ty có tỷ lệ sở hữu của Nhà nước và các doanh nghiệp này vẫn chưa đạt được tính hiệu quả về hoạt động. Với thực trạng ấy, ngành cấp thoát nước đứng trước áp lực khó khăn, khi dân số đô thị tăng nhanh, nhu cầu cần được đầu tư lớn nhưng nguồn ngân sách còn hạn chế.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng, cơ chế chính sách thu hút nguồn vốn tư nhân tham gia vào ngành cấp thoát nước chưa đồng bộ, gây khó khăn, khiến nhà đầu tư e ngại. Ngoài ra, một vấn đề ảnh hưởng đến sự cải thiện và phát triển của ngành nước còn do năng lực quản lý còn nhiều bất cập. Ô nhiễm nguồn nước ngày càng nghiêm trọng do tác động của tình hình biến đổi khí hậu, cùng với ý thức cộng đồng về gìn giữ nguồn nước còn kém.

Theo các chuyên gia, muốn tạo điều kiện cho ngành nước phát triển đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ. Trong đó, hoàn thiện cơ chế chính sách tạo môi trường thông thoáng cho doanh nghiệp tư nhân tham gia. Đưa ra các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế phù hợp. Rà soát các quy hoạch để điều chỉnh thích ứng với tình hình biến đổi khí hậu. Song song đó là khuyến khích người dân, doanh nghiệp áp dụng các kỹ thuật, công nghệ mới tiết kiệm nước...