EU và Australia khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại tự do

Ngày 21/6, bà Malmström cũng đã gặp các quan chức New Zealand để khởi động cuộc đàm phán song song hiệp định với nước này. Được biết, từ tháng 5, Hội đồng châu Âu đã “bật đèn xanh” cho Ủy ban châu Âu về đàm phán thương mại song phương với Australia và New Zealand.

Vòng đàm phán đầu tiên về FTA sẽ diễn ra tại Brussels ngày 1-6/7 tới. Thương mại song phương giữa EU và Australia đã tăng đều đặn trong những năm gần đây với gần 48 tỷ euro thương mại hàng hóa và 28 tỷ euro thương mại dịch vụ. “Một FTA giữa các đối tác thương mại có thể thúc đẩy thương mại hàng hóa tăng 1/3. Kết quả đàm phán sẽ là một thỏa thuận mang lại lợi ích rõ ràng cho cả EU và Australia; sẽ thúc đẩy cơ hội kinh tế cho các doanh nghiệp, cả lớn và nhỏ và tạo việc làm” - bà Malmström đã phát biểu như vậy trong phiên khởi động đàm phán.

Ủy ban châu Âu cũng tuyên bố rằng, hai FTA với Australia và New Zealand sẽ là một “điểm đầu có giá trị vào khu vực Châu Á - Thái Bình Dương”. Các hiệp định sẽ đưa các nhà xuất khẩu châu Âu vào thế cạnh tranh hơn với các nhà xuất khẩu từ các nước trong Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hiện đang trong giai đoạn phê chuẩn và chưa có hiệu lực. CPTPP có 11 nước ký kết với các nước từ Bắc Mỹ và Nam Mỹ, cũng như các nước từ châu Á và châu Đại Dương, trong đó có Australia. Bộ trưởng Thương mại Ciobo cũng cho biết, Australia đang “tìm kiếm một thỏa thuận thương mại đầy tham vọng và toàn diện để thúc đẩy xuất khẩu, tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm mới cho người dân”. Hiện các nhà xuất khẩu Australia đang bất lợi thế so với nhiều đối thủ cạnh tranh do họ thiếu tiếp cận ưu đãi vào thị trường EU. “Việc làm cho xuất khẩu của Australia trở nên cạnh tranh hơn có nghĩa là người nông dân có thể bán nhiều sản phẩm hơn, các chuyên gia có thể cung cấp thêm dịch vụ hơn và các nhà sản xuất có thể làm ra và bán nhiều hàng hóa hơn. Australia càng bán được nhiều hàng hóa ra thế giới thì càng có nhiều việc làm ở Australia được tạo ra”- ông Steven Ciobo nhấn mạnh thêm.

Các cuộc đàm phán thương mại sẽ diễn ra trong bối cảnh thương mại rộng hơn của Liên minh châu Âu, nhằm đảm bảo các hiệp định thương mại mới được thực hiện, mà các quan chức của Ủy ban châu Âu nói đây là một phần trong nỗ lực của họ nhằm tăng cường quan hệ thương mại với nhiều đối tác hơn, cùng với mục tiêu phát triển bền vững và hỗ trợ hệ thống thương mại toàn cầu dựa vào quy tắc.

Hai năm qua, EU đã hoàn tất đàm phán thương mại với Nhật Bản, Mexico, Canada và các nước khác, hình thành các FTA mới hoặc cập nhật các mối quan hệ hiện có. EU cũng đang làm mới một loạt đàm phán với khối Nam Mỹ MERCOSUR, mặc dù thời hạn hoàn tất đàm phán hoàn toàn chưa rõ ràng. Australia cũng đang theo đuổi chương trình nghị sự thương mại tự do mở rộng, bao gồm CPTPP đã đàm phán, vai trò thành viên liên kết với Liên minh Thái Bình Dương và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) giữa 10 nước ASEAN với 6 đối tác FTA.

Thông cáo của Ủy ban châu Âu đã lưu ý rằng, các đàm phán FTA mới với Australia là một phần trong cơ hội rộng lớn nhằm “định hình thương mại toàn cầu”. Trong bài phát biểu tại Đại học Quốc gia Australia ngày 18/6, bà Malmström nhấn mạnh đặc trưng chính trị của thế kỷ 21 vượt qua sự phân chia “bên trái với bên phải” đến “mở cửa với đóng cửa”. Vai trò của EU là “xây dựng các quan hệ cùng có lợi, thiết lập các quy tắc toàn cầu, và thực thi các quy tắc này với lợi ích của trật tự toàn cầu”. Bà Malmström đã chỉ ra Brexit cùng với các cuộc bầu cử mang tính chất bước ngoặt ở Mỹ năm 2016 và ở Pháp năm 2017 là những “chuyển dịch chính trị” quan trọng cho thấy cuộc tranh luận về “mở cửa với đóng cửa” đã đi vào giai đoạn trung tâm. Các mô hình cởi mở của Bắc Âu và Australia cùng với các giá trị mà các mối quan hệ đối tác sâu sắc hơn có thể mang lại lợi ích cho các bên.

Khi các cuộc đàm phán chính thức bắt đầu vào tháng tới, các bên thừa nhận rằng, nông nghiệp và chỉ dẫn địa lý (GI) sẽ là một trong những vấn đề gây tranh cãi hơn cả. Trong số các mục tiêu đàm phán đã nêu của Australia, đó là “giải quyết việc bảo vệ các chỉ dẫn địa lý theo cách thức có thể chấp nhận lẫn nhau được”. Cả EU và Australia đều là những nhà xuất khẩu nông nghiệp lớn và các nhóm nông dân ở cả hai bên đều bày tỏ sự quan tâm và lo ngại về những gì một hiệp định thương mại tự do có thể mang lại là khả năng cạnh tranh của họ. Chỉ dẫn địa lý cũng là một điểm thường xuyên đề cập trong các thỏa thuận thương mại và là ưu tiên then chốt đối với EU. GIs là một loại bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được sử dụng cho các sản phẩm thực phẩm và đồ uống, và liên quan đến việc sử dụng tên địa điểm biểu thị một số đặc điểm có uy tín, sản xuất, hoặc chất lượng nhất định. Ví dụ phổ biến bao gồm pho mát feta hoặc rượu sâm panh.

Hội đồng châu Âu, trong một cuộc họp hồi tháng trước, đã thông qua nhiệm vụ cho đàm phán thương mại với Australia và New Zealand, đồng thời lưu ý rằng, Ủy ban châu Âu đã không trình dự thảo nhiệm vụ cho các hiệp định đầu tư song song. Hội đồng kêu gọi Ủy ban hành động tương tự cho các hiệp định khác trong tương lai. Mặc dù vậy, các quan chức Ủy ban châu Âu cho biết, rõ rằng họ vẫn quan tâm đến việc theo đuổi mục tiêu tòa án đầu tư đa phương cùng với việc đàm phán hệ thống tòa án đầu tư trong các hiệp định song phương và khu vực.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn gần đây với Tổ chức Newsroom đặt tại New Zealand, bà Malmström bày tỏ mối quan tâm chung giữa Ủy ban EU và chính phủ New Zealand về cơ chế ISDS đối với nhà đầu tư nước ngoài, cho rằng hệ thống hiện nay “rõ ràng có nhiều sơ hở”. Trong khi một hệ thống đầu tư sẽ không được đề cập trong hiệp định thương mại đã lên kế hoạch đàm phán, bà Malmström mong muốn thảo luận với New Zealand về việc liệu có muốn tham gia vào dự án tòa án đa phương ở một giai đoạn nào đó hay không.