“Hải chiến Trường sa” 14/3/1988: Ký ức bất tử

Những chiến sĩ Hòa Cường năm xưa trước khi lên đường ra quần đảo Trường Sa

Kỳ 1: Ký ức hùng thiêng

Trong ký ức của 9 người sống sót thuộc Trung đoàn Công binh E83 (nay gọi là Lữ đoàn Công Binh 83, đóng tại Đà Nẵng) tuy trải qua bao thăng trầm, ốm đau bệnh tật nhưng những ký ức ngày ấy vẫn đong đầy.

Các chiến sĩ từng tham gia trận “Hải chiến Trường Sa” kể lại, ngày 13/3/1988, tàu HQ 605 thuộc Lữ đoàn 125 được lệnh từ đảo Đá Đông nhanh chóng cơ động đến đóng giữ đảo Len Đao trước 6 giờ ngày 14/3. Sau 29 tiếng hành quân, tàu HQ 605 đến Len Đao lúc 5 giờ sáng 14-3 và cắm cờ Việt Nam trên đảo san hô này. Còn tàu HQ 604 và tàu HQ 505 được lệnh từ đảo Đá Lớn lúc 9 giờ ngày 13-3 về phía Gạc Ma và Cô Lin thực hiện nhiệm vụ đóng giữ các đảo. Sau khi hai tàu Việt Nam thả neo được 30 phút, tàu hộ vệ của Hải quân Trung Quốc từ đảo Huy Gô chạy về phía Gạc Ma, có lúc hai bên chỉ cách nhau 500m.

Lúc 17 giờ ngày 13/3, tàu Trung Quốc áp sát tàu HQ 604, dùng loa gọi sang, bắt ta rời khỏi đảo. Ta kiên trì neo giữ đảo thì bị các tàu hộ vệ và chiến hạm của Trung Quốc uy hiếp. Trước tình hình trên, tàu HQ 604 cùng lực lượng công binh đưa tàu áp sát chuyển vật liệu lên đảo Gạc Ma, tiếp đó Lữ đoàn 146 bí mật đổ bộ, cắm cờ Việt Nam và triển khai 4 tổ bảo vệ đảo. Lúc này, Trung Quốc điều thêm 2 tàu hộ vệ hạm đội được trang bị pháo 100mm, yêu cầu phía Việt Nam rút khỏi đảo Gạc Ma. Ban chỉ huy tàu HQ 604 họp nhận định: Trung Quốc có thể dùng vũ lực can thiệp thì bộ đội ta phải bình tĩnh xử lý, thực hiện theo phương án tác chiến đã đề ra, quyết tâm bảo vệ đảo. Ngày 14/3, tàu HQ 604 thả neo tại đảo Gạc Ma, Lữ đoàn 146 phát hiện 4 chiếc tàu lớn của Trung Quốc tiến đến nổ súng đánh chiếm đảo Gạc Ma.

Các chiến sĩ Hải quân Việt Nam chiến đấu kiên cường bám trụ bãi đá Gạc Ma. Trung Quốc dùng hai chiến hạm bắn pháo 100mm vào tàu HQ 604 làm tàu hỏng nặng. Hải quân Trung Quốc cho tàu xông về phía tàu Việt Nam, thuyền trưởng Vũ Phi Trừ chỉ huy tàu sử dụng các loại súng tiểu liên AK47, trung liên RDP và B40, B41 đánh trả. Cán bộ chiến sĩ ta vừa chiến đấu, vừa tổ chức băng bó, cứu chữa thương binh và hỗ trợ các chiến sĩ bảo vệ đảo, bảo vệ lá cờ Tổ quốc Việt Nam. Lúc này Trung Quốc tiếp tục nã pháo làm tàu HQ 604 của Việt Nam hư hỏng nhiều chỗ và chìm dần xuống biển. Đồng chí Vũ Phi Trừ- thuyền trưởng, đồng chí Trần Đức Thông- Lữ đoàn phó- Lữ 146 cùng một số đồng chí ở trên tàu đã hy sinh cùng tàu ở khu vực đảo Gạc Ma. Lúc này, trên đảo có tổ 3 người gồm thiếu úy Trần Văn Phương và hai chiến sĩ Nguyễn Văn Tư, Nguyễn Văn Lanh dũng cảm chiến đấu bảo vệ đảo, bảo vệ lá cờ Tổ quốc thành một vòng tròn bất tử.

Đồng đội gặp lại nhau bùi ngùi, tủi tủi

Tại đảo Cô Lin, lúc 6 giờ, tàu HQ 505 đã cắm được hai lá cờ. Khi thấy tàu HQ 604 chìm, tàu 505 được lệnh nhổ neo lao lên bãi. Bị địch phát hiện, tàu HQ 505 bị tấn công và bốc cháy lúc 8 giờ 15. Thủy thủ tàu HQ 505 dập lửa cứu tàu, bảo vệ đảo Đá Cô Lin và đưa xuồng đến cứu thủy thủ tàu HQ 604 bị chìm gần đó.

Cả ngày 14/3, các chiến sĩ của ta kiên cường chiến đấu bảo vệ chủ quyền Tổ quốc. 64 cán bộ, chiến sĩ dũng cảm hy sinh. Hầu hết các đồng chí còn lại bị thương, bị Trung Quốc đưa về nước làm tù binh sau này mới trao trả lại thông qua hoạt động nhân đạo…

Anh hùng LLVTND Nguyễn Văn Lanh (SN 1966, quê Quảng Bình, hiện công tác tại Bộ Tư lệnh Hải quân Vùng 5) cho biết, trong các đồng đội ngoan cường, anh mãi nhớ hình ảnh của thiếu úy Trần Văn Phương quấn lá cờ Tổ quốc và hô vang trước lúc hy sinh: “Thà hy sinh chứ không để mất đảo. Những giọt máu hồng của ta sẽ tô thắm cờ Tổ quốc không bao giờ phai”. Trong khi một số chiến sĩ vây quanh thành một “vòng tròn bất tử” để bảo vệ đảo, bảo vệ lá cờ Tổ quốc mặc cho quân Trung Quốc tấn công không khoan nhượng.

Sau hơn ba ngày đêm lênh đênh trên biển, chịu bao đói rét, không ăn uống, cuối cùng 9 người bị bắt làm tù binh được đưa về Trung Quốc. Sợ các anh chạy trốn, nhảy xuống biển nên họ cột hai người lại với nhau, còn một người thì cột vào cọc sắt trên tàu.

Các mẹ luôn giữ ký ức của các liệt sỹ

Khi đến nơi, ai bị thương thì điều trị tại bệnh viện, còn không bị thương thì bị giam trong phòng kín. Khoảng hơn nửa tháng sau mới thả ra khỏi phòng, nhưng vẫn chịu sự quản giáo của họ. Khoảng hơn một năm sau, Hội chữ thập đỏ thế giới tới thăm, các anh mới được viết thư về nhà, báo tin. Cũng từ đó, việc ăn uống của anh em được cải thiện hơn. Mấy năm sau mới trao trả về Việt Nam bằng đường bộ qua cửa khẩu ở Cao Bằng- Lạng Sơn.

Ở hậu phương, sau khi biết tin về trận “hải chiến” 1988, gia đình Dương Văn Dũng và nhiều gia đình khác dường như đã mất hết niềm hy vọng, niềm đau vô hạn cứ lớn dần lên khi tháng ngày trôi qua mà không thấy tung tích gì. Gia đình đã lập bàn thờ, lập mộ gió cho anh. Nhưng nào ngờ, hơn một năm sau thì họ nhận được thông tin: anh Dũng là một trong số chín người bị Trung Quốc bắt làm tù binh, còn sống. Một thời gian sau, anh Dũng cùng chín người bị bắt làm tù binh trở về. Cả Hoà Cường- Đà Nẵng ngày hôm đó rợp tiếng cười nhưng cũng đong đầy nước mắt. Nước mắt hạnh phúc, hội ngộ của gia đình người thân anh Dũng, nhưng cũng có cả nước mắt, tiếc nuối vô vọng của những gia đình, người thân của những chiến sĩ khác không trở về...

Tiếc là do hoàn cảnh éo le, anh Dũng mắc bệnh ung thư vừa mới mất vào năm 2018, giờ trận “Hải chiến Trường Sa” năm ấy chỉ còn 8 người còn sống, với họ ký ức Trường Sa luôn bất tử!

Đón xem Kỳ II: Vuông tròn ký ức mẹ cha