Nhiều dự án dở dang vì… chờ vốn

Để cuộc sống ổn định và phát triển, người dân Tây Nguyên cần những chính sách đất đai phù hợp, hiệu quả

Vốn mới đáp ứng được 41% nhu cầu

So với năm 2005, tình trạng dân di cư tự phát vào 5 tỉnh Tây Nguyên (Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đắk Nông) đã được kiểm soát, giảm nhiều về số lượng và quy mô. Đến nay, các tỉnh có dân di cư tự phát đều đã tiến hành quản lý, rà soát, tổng hợp tình hình, xây dựng, phê duyệt dự án, phương án sắp xếp, ổn định dân cư.

Tuy nhiên, đến cuối năm 2017, tiến độ xây dựng các dự án sắp xếp, ổn định dân di cư tự phát ở cả 5 tỉnh Tây Nguyên đều diễn ra chậm, hai phần ba số dự án chưa hoàn thành, nhiều dự án có quyết định phê duyệt nhưng chưa được bố trí vốn.

Do nguồn vốn ngân sách mới đáp ứng được 41% nhu cầu (có tỉnh mới đáp ứng 22%), dẫn đến nhiều dự án xây dựng dở dang kéo dài, gây lãng phí, giảm hiệu quả đầu tư. Một số dự án kéo dài trên 10 năm vẫn chưa bố trí đủ vốn để hoàn thiện. Đơn cử như, dự án thôn Đạ Mpô, xã Liêng Srônh, huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng, phê duyệt từ năm 2007, điều chỉnh năm 2015, tổng mức đầu tư 83,34 tỷ đồng (ngân sách trung ương 50,45 tỷ đồng), nhưng đến cuối năm 2017 mới phân bổ 10 tỷ đồng.

Đáng lo ngại hơn là đến nay, tại 5 tỉnh Tây Nguyên vẫn còn rất nhiều hộ di cư tự phát thuộc diện sắp xếp định canh, định cư ngoài quy hoạch. Cuộc sống của các hộ dân này đa số đều rất khó khăn, thiếu thốn, từ đường, nước, điện sinh hoạt, đến khám chữa bệnh, học tập. Tại các tiểu khu 179 và 181 xã Liêng Srônh, tiểu khu 197, 198, xã Phi Liêng, huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng hiện còn tới trên 500 hộ thiếu thông tin cá nhân nên không đủ điều kiện để được nhập khẩu, đăng ký tạm trú, do đó chưa được thụ hưởng các chính sách bảo hiểm y tế, vay vốn, hỗ trợ sản xuất.

Không chỉ có đời sống tạm bợ, thiếu ổn định, ở một số cụm dân di cư tự phát còn xuất hiện tình trạng phát, phá, lấn rừng làm nương rẫy, lấn chiếm đất rừng, mua bán đất đai, khai thác lâm sản trái phép làm nhà ở, chuồng gia súc...

Cần cơ cấu tổ chức đất sản xuất phù hợp

Bên cạnh những bất cập, tồn tại của tình trạng dân di cư tự phát hiện nay, dự báo thời gian tới sẽ vẫn còn một bộ phận đồng bào đang có cuộc sống khó khăn tiếp tục di cư vào địa bàn Tây Nguyên. Từ thực trạng này, ông Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng, cùng với việc vận động, tuyên truyền để giảm thiểu tối đa tình trạng di cư tự phát, đã đến lúc cần thay đổi cơ cấu tổ chức đất sản xuất và tổ chức xã hội cho phù hợp. Thực tế, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông có những “điểm nóng” về dân di cư tự phát xuất hiện cách đây gần 20 năm nhưng vẫn chưa có chính sách để giải quyết triệt để. Một số công trình tại các dự án đã hoàn thành nhưng có nhiều gia đình làm thêm nhà, tách hộ trong khi quy hoạch dự án chưa kịp thời bổ sung, dẫn tới ô nhiễm môi trường trầm trọng… nguy cơ phá vỡ quy hoạch đang hiện hữu.

Chính vì vậy, thời gian tới, cùng với việc đẩy mạnh công tác quản lý dân cư (nơi đi và nơi đến), cần tiến hành rà soát, đánh giá toàn bộ các dự án, sắp xếp, ổn định đời sống dân di cư tự phát đã và đang thực hiện ở Tây Nguyên; có phương án cụ thể đối với các hộ dân tại địa phương thiếu đất ở, đất sản xuất. Cụ thể, một trong những biện pháp căn cơ, đó là tìm kiếm hình thức phát triển, nâng cao chất lượng sản xuất nông nghiệp, trên cơ sở bố trí lại đất đai, trong đó có đất của các nông, lâm trường trên địa bàn sử dụng chưa hiệu quả. Hạn chế việc giao đất cho các doanh nghiệp xin đầu tư mới.