Phát huy thế mạnh của doanh nghiệp nhà nước

EVN cung cấp điện ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội

Đóng góp quan trọng

Trong 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khoá IX, cùng với cơ chế, chính sách của nhà nước, DNNN vẫn là công cụ quan trọng để bảo đảm thực hiện có hiệu quả chính sách ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát, đối phó với biến động thị trường; đóng góp quan trọng trong xây dựng và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội và chuyển dịch cơ cấu kinh tế; thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và chính sách an sinh xã hội.

Thống kê cho thấy, số lượng DNNN chỉ chiếm khoảng 0,67% nhưng có đóng góp tới 28,8% GDP. Các DNNN hoặc có vốn nhà nước chi phối đều nằm trong top đầu về đóng thuế. Hay việc điều tiết giá một số loại sản phẩm thiết yếu như điện, xăng dầu, than... thông qua DNNN góp phần giữ ổn định mặt bằng giá đầu vào cho các ngành sản xuất, mang lại nhiều lợi ích cho người dân, DN, qua đó, ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát... điều này cho thấy vai trò trụ cột, then chốt của DNNN trong nền kinh tế là rất lớn.

Đơn cử như trong lĩnh vực năng lượng, nhất là điện năng, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đã được Đảng xác định là "phải đi trước một bước" để tạo nền tảng, tiền đề cho các ngành, lĩnh vực khác phát triển. Và trong suốt những năm qua, trọng trách này được đặt trọn trên vai 3 trụ cột của ngành năng lượng là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV).

Thấm nhuần quan điểm này, Đảng ủy EVN bám sát các chủ trương, chính sách để chỉ đạo xuyên suốt cấp ủy và chính quyền đơn vị ở tất cả các khối thực hiện tốt nhiệm vụ ưu tiên số 1 là đảm bảo đủ điện cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Nhờ đó, hệ thống điện bao gồm cả nguồn lẫn lưới không ngừng củng cố, mở rộng; sản phẩm dịch vụ cải tiến, không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu điện mà còn có dự phòng, góp phần thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đặc biệt, ngành điện đã thực hiện tốt mục tiêu Nghị quyết của Đảng là gần 100% số hộ dân (bao gồm cả vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo) được sử dụng điện, góp phần giữ gìn an ninh trật tự, chủ quyền biên giới quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới...

Tương tự, Đảng ủy PVN và TKV cũng tích cực cùng với EVN hiện thực hóa các chủ trương này. Cụ thể, bên cạnh phát triển lĩnh vực khai thác, thăm dò dầu khí, PVN đã thành lập tổng công ty điện lực để quản lý đầu tư xây dựng và vận hành các dự án điện theo nhiệm vụ Chính phủ giao. Đến nay, PVN đã đưa vào vận hành an toàn, hiệu quả nhà máy điện khí, nhiệt điện than, thủy điện ở khắp mọi miền đất nước, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Hay như TKV, thực hiện chủ trương từ Đại hội Đảng lần thứ VIII, Đảng ủy Tập đoàn và Đảng ủy Than Quảng Ninh đã lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị thực hiện vượt định mức sản lượng than khai thác đạt 11,3 triệu tấn năm 2000; năm 2007 đạt 42,2 triệu tấn, vượt mục tiêu sản lượng mà Quy hoạch phát triển ngành than đề ra cho năm 2020 (42 triệu tấn), đáp ứng đủ nhu cầu than cho điện và hộ sản xuất khác, đồng thời xuất khẩu thu ngoại tệ, góp phần giảm nhập siêu và tạo nguồn lực tài chính cho đầu tư phát triển mở rộng.

Không chỉ vậy, các tập đoàn còn thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, an sinh xã hội, hoạt động xã hội từ thiện đối với địa phương và cả nước, đặc biệt là Chương trình 30a của Chính phủ, quyên góp cho đồng bào bị thiên tai, lũ lụt, ủng hộ biển đảo...

Tồn tại cần khắc phục

Dù khối DNNN có đóng góp to lớn và chuyển biến tích cực, hơn 15 năm qua theo hướng sắp xếp tinh gọn, tự chủ, cạnh tranh bình đẳng, công khai, minh bạch hơn, từng bước đáp ứng yêu cầu hội nhập... Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục.

Về những hạn chế của DNNN, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: DNNN vẫn chưa thực hiện được vai trò là lực lượng nòng cốt của kinh tế nhà nước; dẫn dắt, tạo động lực phát triển đối với nền kinh tế. Hiệu quả kinh doanh và đóng góp của phần lớn DNNN còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực nhà nước đầu tư. Nhiều DNNN làm ăn thua lỗ, thất thoát, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực với những dự án đầu tư hàng nghìn tỷ đồng "đắp chiếu", làm trầm trọng thêm nợ xấu ngân hàng và nợ công quốc gia, gây bức xúc trong nhân dân.

Sở dĩ còn hạn chế, yếu kém là do nhận thức về vai trò, vị trí của kinh tế nhà nước và DNNN, cũng như yêu cầu và giải pháp cơ cấu lại, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DN chưa đầy đủ. Việc thể chế hóa và tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng về DNNN còn nhiều yếu kém, bất cập; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân chưa rõ ràng, tạo kẽ hở để hình thành "nhóm lợi ích"; công tác đào tạo cán bộ, thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa thực hiện hiệu quả, sai phạm chưa được xử lý nghiêm minh.

Nhằm tìm ra giải pháp khắc phục những tồn tại, yếu kém, đồng thời phát huy được vai trò dẫn dắt của DNNN là việc làm cấp thiết. Điều này đã được hiện thực hóa tại Hội nghị Trung ương ương 5, khóa XII bằng Nghị quyết 12-NQ/TW.

Bước đột phá

Có thể nói, Nghị quyết 12-NQ/TW được xây dựng trên cơ sở kế thừa và bổ sung nhiều nội dung mới, toàn diện hơn, sẽ tạo nền tảng cho DNNN phát triển trong tình hình mới.

Cụ thể, về phạm vi ngành, lĩnh vực hoạt động của DNNN được xác định rõ hơn: "DNNN chỉ tập trung vào những lĩnh vực then chốt, thiết yếu; những địa bàn quan trọng và quốc phòng, an ninh; những lĩnh vực mà DN thuộc các thành phần kinh tế khác không đầu tư". Kiên quyết cổ phần hóa, thoái vốn trong những lĩnh vực nhà nước không cần nắm giữ cổ phần chi phối, thậm chí cho phá sản DN yếu kém. Quan điểm này sẽ giúp loại bỏ tình trạng "cha chung không ai khóc", "vô trách nhiệm" trong quản lý điều hành hay lợi dụng DNNN để tư lợi riêng, gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước, tạo dư luận không tốt cho xã hội như đã từng xảy ra.

Nghị quyết 12-NQ/TW xác định quan điểm: DNNN hoạt động theo cơ chế thị trường, lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chí đánh giá, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cạnh tranh bình đẳng, sòng phẳng với các DN thuộc các thành phần kinh tế khác nhất là trong tiếp cận các nguồn lực nhà nước, tín dụng, đất đai, tài nguyên, cơ hội đầu tư, kinh doanh, tài chính, thuế...; tách bạch nhiệm vụ chính trị xã hội của DNNN; xóa bỏ cơ chế can thiệp hành chính trực tiếp, bao cấp dành cho DNNN...

Một điểm mới khác của Nghị quyết 12-NQ/TW là khắc phục những tồn tại về công tác cán bộ trong DNNN với các giải pháp cụ thể như xây dựng và áp dụng khung quản trị DN phù hợp với chuẩn mực quốc tế đi đôi với đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, phẩm chất đạo đức của cán bộ; tạo lập môi trường quản trị DN lành mạnh, hiệu quả, tránh tình trạng móc ngoặc hình thành "nhóm lợi ích", "sân sau", lạm dụng chức vụ, quyền hạn thao túng hoạt động của DNNN, trục lợi cá nhân, tham nhũng, lãng phí. Bên cạnh đó là chủ trương:"Tách chức năng chủ sở hữu tài sản, vốn của nhà nước và chức năng quản lý nhà nước, chức năng quản trị kinh doanh của DNNN; sớm xóa bỏ chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước của các bộ, ủy ban nhân dân đối với vốn, tài sản nhà nước tại DN. Thành lập một cơ quan chuyên trách làm đại diện chủ sở hữu đối với DNNN".

Sau cùng là giải pháp đổi mới mô hình tổ chức và phương thức lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng tại DNNN. Đặc biệt có quy định rõ ràng trách nhiệm của cấp uỷ, người đứng đầu tổ chức Đảng trong DN NN khi để xảy ra thua lỗ, tổn thất trong hoạt động và vi phạm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước.