Sáng kiến Seoul: Cơ hội, thách thức đối với các nền kinh tế ASEM

Cơ hội và thách thức đối với các nền kinh tế ASEM

Trước hết, có thể thấy nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với những thay đổi chưa từng có với sự xuất hiện của các công nghệ mang tính đột phá như trí tuệ nhân tạo, vạn vật kết nối internet, dữ liệu lớn, robot tiên tiến, công nghệ in 3D. Những công nghệ mới này được kỳ vọng sẽ mang lại những thay đổi căn bản trong sản xuất, phân phối và tiêu dùng, đồng thời chuyển đổi các mô hình thương mại và đầu tư hiện tại giữa các nước. 4IR đã kích hoạt sự xuất hiện các ngành công nghiệp mới và các mô hình kinh doanh mới. Theo đó, nó được xác định là động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế. Cuộc cách mạng công nghiệp mới nhất được kỳ vọng mang lại những ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các ngành và toàn bộ nền kinh tế thế giới bằng cách thay đổi mô hình thương mại, đầu tư và việc làm. Hơn nữa, tốc độ và phạm vi của những thay đổi này cũng chưa từng có. Trong những năm gần đây, 4IR đã nổ lên như một chủ đề chính trong các cuộc thảo luận chính sách tại các diễn đàn quốc tế.

Với tính chất không thể đoán trước và năng động, 4IR mang lại cả cơ hội và thách thức cho các nền kinh tế ASEM. Với các lợi thế so sánh và mức độ phát triển khác nhau giữa các đối tác ASEM, sự hợp tác ASEM là cần thiết để hiểu biết đầy đủ tác động của 4IR, nhằm đạt được lợi ích tối đa cho các đối tác ASEM, và đạt được sự thịnh vượng bền vững, toàn diện.

Các nền kinh tế ASEM đã tăng trưởng để chiếm một vị trí quan trọng trong nền kinh tế thế giới, với 57% tổng sản lượng toàn cầu và 66,4% thương mại toàn cầu năm 2016. Lợi ích của tự do hóa thương mại và đầu tư đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng của các nền kinh tế ASEM. Từ năm 1996 đến 2016, tỷ suất thương mại trong GDP của các nước ASEM đã chiếm 53,5% so với 32% ở các nước không phải thành viên ASEM. Dòng vốn FDI tích lũy vào các nền kinh tế ASEM cũng chiếm tới 55,2% tổng FDI toàn cầu. Với sự phụ thuộc lớn vào thương mại và đầu tư quốc tế, 4IR sẽ mang lại cả cơ hội và thách thức cho các nền kinh tế ASEM. Lợi ích cốt lõi của 4IR bao gồm cải thiện năng suất và tạo ra các mô hình kinh doanh sáng tạo. Mặt khác, vì các chuỗi giá trị toàn cầu dựa trên những lợi thế so sánh như mức lương cạnh tranh ở các nước đang phát triển, thay đổi trong sản xuất có thể định hình lại các chuỗi giá trị toàn cầu hiện có trong khu vực ASEM, và có thể tác động đến các mô hình tăng trưởng hiện tại của các nước đang phát triển.

Việc số hóa nhanh chóng và hội tụ các công nghệ mới cuối cùng sẽ dẫn tới nền kinh tế dữ liệu bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng mạng làm nổi bật nhu cầu thu hẹp khoảng cách số giữa các nền kinh tế phát triển và đang phát triển của ASEM. 4IR cũng sẽ thúc đẩy “dịch vụ hóa” ngành công nghiệp như mô hình dịch vụ mới được tạo ra thông qua áp dụng các công nghệ thông minh và những thay đổi lớn do dòng chảy dữ liệu dự kiến xảy ra trong thương mại dịch vụ như cung ứng qua biên giới. Tuy nhiên, thống kê về thương mại dịch vụ còn hạn chế về cả số lượng và chất lượng. Nghiên cứu hợp tác ở cấp ASEM là cần thiết để phân tích chính xác và phát triển cơ chế hợp tác sẽ đáp ứng với những thay đổi trong thương mại dịch vụ.

Hơn nữa, có những lo ngại của công chúng về sự bất bình đẳng kinh tế và vi phạm quyền riêng tư trong kỷ nguyên 4IR. Ví dụ, ngày càng có nhiều lo ngại về trí tuệ nhân tạo và tự động hóa có thể dẫn tới sự thay đổi công nghệ quy mô lớn, mặc dù tỷ lệ chuyển đổi khác nhau giữa các quốc gia. Do đó, các đối tác ASEM cần thiết phải hợp tác để xây dựng các phản ứng chính sách hiệu quả nhằm giải quyết tác động của 4IR, chẳng hạn như chia sẻ các thông lệ tốt nhất sẽ có ích trong việc xác định và phân tích hiệu quả của 4IR đối với thương mại và đầu tư.

Khuyến nghị chính sách

Sáng kiến Seoul về 4IR đưa ra các nguyên tắc chung về mặt chính sách, nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng toàn diện và bền vững trong kỷ nguyên cách mạnh công nghệ lần thứ 4 gồm: (i) tăng trưởng bền vững thông qua thu hẹp khoảng cách năng lực giữa các nước, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp và phát triển; (ii) tạo dựng môi trường kinh tế sáng tạo cho các nền kinh tế ASEM hưởng lợi đầy đủ từ 4IR; (iii) hợp tác dựa vào mở cửa trong đó kết nối càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, cần thiết phải giảm các rào cản đối với thương mại và đầu tư, kiềm chế việc phát sinh các hình thức rào cản mới; (iv) thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và công bằng nhằm giảm rủi ro của độc quyền công nghệ và dữ liệu. Các giải pháp cụ thể được đề xuất thực thi trong ASEM như hợp tác về một khuôn khổ chính sách thân thiện với sáng tạo, thúc đẩy các điều kiện thuận lợi cho chuyển đổi số hóa, xây dựng năng lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo thuận lợi cho hợp tác nghiên cứu và phát triển, cải thiện nguồn vốn nhân lực và điều kiện làm việc.

4IR là một điểm quan trọng trong hành trình hướng tới tăng trưởng kinh tế và xã hội. Các nỗ lực để giảm bớt sự lưỡng cực là điều không thể thiếu trong kỷ nguyên mới của cách mạng công nghiệp. Các đối tác ASEM đánh giá cao đề xuất của Hàn Quốc về việc tổ chức phiên họp thảo luận toàn diện về tác động kinh tế của 4IR đối với các nền kinh tế ASEM tại Seoul vào năm 2018 với sự tham dự của các đối tác ASEM và các tổ chức quốc tế có quan tâm. Việc giải quyết các vấn đề 4IR là một mục tiêu quan trọng trong chương trình nghị sự của Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEM trong tương lai để rà soát tiến triển đạt được trong các lĩnh vực có liên quan.