Thực hiện cam kết FTA: Vẫn còn không gian chính sách hỗ trợ doanh nghiệp

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo

Sáng 28/5, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Tổ chức ActionAid Việt Nam tổ chức Hội thảo Không gian chính sách hỗ trợ các ngành kinh tế - Còn lại gì sau các Hiệp định thương mại tự do. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp, hiệp hội và các cơ quan có thẩm quyền thảo luận về các cách thức nhằm duy trì không gian chính sách hợp lý cho các ngành trong bối cảnh mới.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO (VCCI) cho biết: Trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã ký kết 09 FTA và đang đàm phán một loạt các FTA thế hệ mới quan trọng như Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), FTA Việt Nam- EU... Các FTA này đang mở ra nhiều cơ hội mới cho các ngành kinh tế, đặc biệt là cơ hội xuất khẩu với thuế quan ưu đãi và thu hút đầu tư nước ngoài từ các nước đối tác. Tuy nhiên, bên cạnh việc mở ra các lợi ích từ tự do thương mại, các FTA cũng sẽ hạn chế quyền, thậm chí là cấm Chính phủ được thực hiện các chính sách nhất định để hỗ trợ các ngành sản xuất trong nước phát triển. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp và đáng kể tới tương lai của các ngành kinh tế.

Bàn về không gian chính sách để hỗ trợ các ngành sản xuất trong nước phát triển sau các cam kết thương mại, theo bà Trang, càng tự do hóa thì các biện pháp bảo hộ phải ít đi. Trên thực tế, nước nào cũng có những biện pháp hỗ trợ cho những ngành nhất định của họ. Đàm phán TPP vất vả, khó khăn và sắp đạt đến mức kỷ lục về thời gian đàm phán bởi vì các nước trong quá trình đàm phán để yêu cầu tự do hóa thương mại với các đối tác đều muốn giữ lại những biện pháp phòng vệ cho mình. Ví dụ, Nhật Bản luôn muốn trợ cấp bảo hộ cho nông sản; hay Hoa Kỳ trong đàm phán với Việt Nam liên quan đến giày dép lại khó khăn như vậy, bởi vì họ muốn bảo hộ ngành sản xuất giày dép của họ bằng thuế quan… Chính những điều này cho thấy, trong tự do hóa thương mại vẫn có những không gian, mục tiêu nhất định trong việc giữ lại quyền có những biện pháp hỗ trợ cho các ngành sản xuất trong nước phát triển được.

Với những FTA sắp tới đang đàm phán giai đoạn cuối như TPP hay FTA với EU…đều là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với phạm vi cam kết rất rộng, đồng nghĩa với việc không gian chính sách hỗ trợ cho các ngành sẽ hẹp đi. Điều này cũng có nghĩa là số lượng các chính sách có thể sử dụng hỗ trợ cho các ngành kinh tế có thể bị ít đi. “Biện pháp hỗ trợ các ngành ít đi thì cần phải “tinh” hơn, chứ chưa nói đến “tinh vi” như nhiều nước đang áp dụng và phải sử dụng hiệu quả hơn”, bà Trang nói. Đây là yêu cầu đặt ra, nhưng nhìn lại thực tế trong nước, dường như với không gian chính sách như hiện tại, chưa nói tới bị hạn chế bởi những Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới sắp tới đây thì các chính sách hỗ trợ cho các ngành cũng không nhiều và tác dụng còn hạn chế.

Ý kiến chung của các đại biểu tại hội thảo đều cho rằng, ở Việt Nam hiện nay, các chính sách hỗ trợ các ngành cũng chưa đạt được nhiều hiệu quả. Theo bà Đinh Thị Mỹ Loan - Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, chúng ta có chính sách khuyến công – nông – ngư nghiệp nhưng chưa có chính sách khuyến thương, đó là một trong những nguyên nhân khiến cho nông sản cứ được mùa rớt giá, không bán được hàng khiến cho có doanh nghiệp phải phá sản. "Trong không gian của các FTA tới, ngành bán lẻ cần được hỗ trợ tương xứng hơn nữa"- bà Đinh Thị Mỹ Loan kiến nghị.

Các chuyên gia cũng đưa ra một số khuyến cáo đối với doanh nghiệp trong bối cảnh Việt Nam đang và sẽ ký kết thêm các FTA. Theo đó, doanh nghiệp cần quan tâm đến vấn đề pháp lý, quy định của các nước đối tác có quan hệ xuất nhập khẩu với mình; nhất là về xuất xứ hàng hóa để chứng minh sự nghiêm túc cũng như quyền được hưởng thuế suất thấp hoặc miễn thuế. Bên cạnh đó, cần nhanh chóng thiết lập bộ phận chuyên trách về pháp lý, sẵn sàng nghiên cứu và có biện pháp đối phó với các vụ kiện và tranh chấp thương mại quốc tế…