Tìm cách ứng phó với sạt lở đất và lũ quét- Lưu ý đến các “Giải pháp mềm”

Hội thảo nhận được sự quan tâm của nhiều Bộ, ngành và các tỉnh miền núi phía Bắc

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đinh Quế Hải - Thứ trưởng, Phó chủ nhiệm UBDT cho biết: Vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi của Việt Nam chiếm gần 3/4 diện tích tự nhiên của cả nước, là địa bàn cư trú chủ yếu của 53 DTTS, với gần 13,4 triệu người, chiếm 14,6% dân số cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là địa bàn thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, đặc biệt là sạt lở đất, lũ quét, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản của nhân dân.

Cùng với sự biến đổi khí hậu, sạt lở đất, lũ quét đang xảy ra ngày càng trầm trọng, tập trung tại khu vực miền núi phía Bắc, miền Trung-Tây Nguyên - các vùng tập trung phần lớn là đồng bào DTTS nghèo, đời sống còn khó khăn.

Theo thống kê từ Ban chỉ đạo phòng chống lụt bão Trung ương, từ năm 2000 đến 2014, cả nước đã ghi nhận 250 đợt lũ quét và sạt lở đất, làm chết và mất tích gần 700 người, 351 người bị thương; 9.700 người mất nhà cửa, hơn 100.000 người bị ngập và hư hỏng nhà, 75.000 ha lúa và rau bị ngập.

Chỉ tính riêng trong đợt mưa lũ lịch sử diễn ra từ ngày 10/10 vừa qua, đã có gần 50 người thiệt mạng, nâng tổng số người chết do sạt lở, lũ quét từ đầu năm 2017 đến nay lên hơn 100 người.

Sạt lở đất, lũ quét đang xảy ra ngày càng trầm trọng, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản

Tại hội thảo, các chuyên gia đến từ Viện Khoa học công nghệ và Giao thông Vận tải Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đã nêu lên thực trạng về sạt lở đất trên lãnh thổ Việt Nam, những ảnh hưởng lâu dài của sạt lở đất đối với an sinh xã hội cũng như các giải pháp ứng phó mà Việt Nam đang thực hiện. Trong đó khẳng định, bên cạnh nguyên nhân do thiên tai, thì “nhân tai” cũng đang tác động không nhỏ đến tình trạng sạt lở và lũ quét.

Hai dự án cụ thể về phòng chống sạt trượt đang được thực hiện tại Xín Mần (Hà Giang) và đồi Ông Tượng (Hòa Bình) cũng được các chuyên gia đưa ra phân tích tại hội thảo. Đây là hai trong số hơn 2.000 điểm có nguy cơ sạt lở cao và hiện đang được thí điểm một số công nghệ chống sạt trượt hiện đại như đóng đinh đất, hay lắp đặt hệ thống quan trắc cảnh báo sạt trượt…

Để có được cái nhìn phong phú, nhiều chiều, hội thảo còn có sự tham gia đóng góp, chia sẻ của các chuyên gia Nhật Bản- đất nước thường xuyên phải chống chọi với các thảm họa động đất, lũ quét, sạt lở... Đến từ Công ty Okuyama Boring và Nippon Steel & Sumikin Metal, các chuyên gia địa chất của Nhật Bản đã giới thiệu một số giải pháp công nghệ cho việc cảnh báo và xử lý sạt trượt hiện đang được sử dụng khá thành công ở Nhật Bản.

Ông Phạm Việt Khoa- Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần kĩ thuật nền móng và công trình ngầm FECON- công ty đang có nhiều chương trình ghi nhớ hợp tác với các công ty hàng đầu Nhật Bản trong xử lý sạt trượt đất đá - đã cam kết đồng hành, kết nối với các tổ chức quốc tế, cùng Chính phủ và Nhà nước để tìm ra các giải pháp phòng chống sạt lở và lũ quét hiệu quả nhất cho khu vực miền núi phía Bắc, miền Trung-Tây Nguyên.

Ghi nhận tính hiệu quả của các giải pháp tiên tiến được đề cập tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường- ông Nguyễn Ngọc Linh- cho rằng: Với điều kiện còn khó khăn như hiện nay, các giải pháp trên chỉ có thể áp dụng cho một số công trình cụ thể. Về cơ bản, chúng ta phải tập trung vào các “giải pháp mềm”- đó là tuyên truyền, phổ biến để người dân hiểu được sự nguy hiểm và yếu tố bất ngờ của lũ quét và sạt lở đất, từ đó từ bỏ tâm lý chủ quan, coi thường; chủ động trang bị cho mình các kĩ năng nhận biết và sơ tán khi có thiên tai ập đến. Bên cạnh đó cần quan tâm nhiều hơn đến công tác cảnh báo, dự báo; bố trí sắp xếp dân cư, quy hoạch dân cư trên địa bàn vùng DTTS và miền núi để bảo vệ tính mạng người dân, giảm thiểu thiệt hại do lũ quét, sạt lở đất trong thời gian tới.