Xử lý hành vi hối lộ công chức nước ngoài- Thiếu cơ chế bảo đảm thực thi

Ảnh minh họa

Đây là một trong những đề xuất của nghiên cứu “Pháp luật và thực thi pháp luật về hối lộ công chức nước ngoài: Phân tích so sánh kinh nghiệm quốc tế và vận dụng cho Việt Nam”, đã được chia sẻ trong buổi tọa đàm khoa học diễn ra ở Hà Nội ngày 28/2/2018. Cuộc tọa đàm đã cung cấp nhiều góc nhìn có chiều sâu về kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng và thực thi pháp luật về tội hối lộ công chức nước ngoài, đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong thực thi Luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018.

Việt Nam đã hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài bằng việc bổ sung vào Luật Hình sự năm 2015 đối với hành vi này tại Điều 364. Đây cũng là một bước tiến của Việt Nam nhằm nội luật hóa yêu cầu của Công ước quốc tế chống tham nhũng của Liên hợp quốc (UNCAC) liên quan tới hối lộ công chức nước ngoài (Điều 16.1 và 16.2) sau kết quả rà soát thực hiện UNCAC của Việt Nam năm 2011 và 2012.

Bà Caitlin Wiesen - Giám đốc quốc gia của Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam đánh giá cao cam kết thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững của Việt Nam, đặc biệt là Mục tiêu số 16: Xây dựng thể chế mạnh mẽ, thúc đẩy hòa bình và công lý. Bà cho biết: “Đẩy mạnh kiểm soát tham nhũng sẽ giúp quản trị công hiệu quả vì sự phát triển bền vững của xã hội. UNDP hỗ trợ nghiên cứu này nhằm chia sẻ những cách làm hay, những bài học trong việc hình sự hóa hành vi hối lộ công chức nước ngoài để Việt Nam có thể tham khảo, áp dụng và củng cố khuôn khổ pháp lý giúp phòng chống tham nhũng trong kinh doanh”.

Nghiên cứu này do UNDP Việt Nam chủ trì thực hiện cùng nhóm nghiên cứu công tác tại trường Đại học Luật Hà Nội. Nhóm nghiên cứu đã lựa chọn 5 quốc gia hình sự hóa hành vi hối lộ người nước ngoài để nghiên cứu, so sánh (gồm Mỹ, Anh, Nhật, Hàn Quốc và Trung quốc). Kết quả cho thấy, Việt Nam còn thiếu một số cơ chế bảo đảm việc thực thi quy định của Luật Hình sự năm 2015 về tội đưa hối lộ cho người nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công. Năng lực của người tiến hành tố tụng, cán bộ của các cơ quan tiến hành tố tụng trong các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài của Việt Nam nhìn chung còn hạn chế. Cơ chế hợp tác, trao đổi, chia sẻ, phối hợp trong tố tụng hình sự, đặc biệt là trong điều tra, truy tố, xét xử các vụ án có yếu tố nước ngoài còn bất cập, thiếu cụ thể và khó thực hiện.

Để bảo đảm tính đồng bộ của cơ chế pháp lý, nhóm nghiên cứu đã đề xuất Luật Phòng, chống tham nhũng cần được sửa đổi theo hướng quy định mở rộng phạm vi các hành vi là đối tượng điều chỉnh, theo đó hành vi đưa hối lộ nói chung trong đó có hành vi đưa hối lộ cho người nước ngoài cần bị liệt kê vào các dạng hành vi phải chịu sự điều chỉnh của Luật Phòng chống tham nhũng. Chỉ khi đó mới có cơ sở cho việc đưa ra những quy định ngăn ngừa, phát hiện hành vi đưa hối lộ, tạo cơ chế phòng ngừa và phát hiện hối lộ hiệu quả hơn.

Nghiên cứu cũng đưa ra những khuyến nghị cụ thể đối với việc giải thích và hướng dẫn áp dụng quy định của Luật Hình sự năm 2015 về hành vi hối lộ người nước ngoài; việc hoàn thiện quy định của Luật Hình sự năm 2015 về hối lộ người nước ngoài; củng cố và hoàn thiện cơ chế hợp tác quốc tế trong phát hiện, xử lý hình sự hành vi đưa hối lộ cho người nước ngoài cũng như việc tăng cường nhận thức về tội phạm đưa hối lộ cho người nước ngoài./.